Blog – Borneo Orangutans to the Max

Wildlifespotter Annemiek was 2 weken onderweg op Borneo in Indonesië op zoek naar orang-oetans. Zij kreeg hen te zien in alle soorten en maten…. – Indonesië, december 2024

De natuur in Indonesië staat enorm onder druk en ik wilde dan ook graag persoonlijk testen of een bezoek aan de orang-oetans op Borneo nog een All for Nature waardige wildlife ervaring is. Ik start mijn reis in Tanjung Puting National Park op Indonesisch Borneo, oftewel Kalimantan, waar ik vanuit Jakarta naartoe ben gevlogen. Het is moeilijk om de schoonheid te blijven zien als je na 12 jaar terugkomt op deze plek waar palmolie hoogtij viert. Maar ze zijn er nog, de orang-oetans! En het gaat goed met ze!

Ook de neusapen hebben gelukkig nog steeds hun oude vertrouwde nachtrustplek…

Als Birute Galdikas van de Orangutan Foundation 30 jaar geleden niet had besloten om toerisme toe te laten naar ‘haar’ orang-oetans in Tanjung Puting National Park, dan zou er geen boom meer overeind staan en was alles veranderd in palmolie plantage. Onvoorstelbaar hoe hard dit is gegaan op Borneo. Gelukkig komen mensen van over de hele wereld hiernaartoe om orang-oetans te fotograferen. Ook de inwoners van de stad nabij. If it pays, it stays! Zo ontzettend waar voor wildlife toerisme. Intussen leven er nog steeds 5000 orang-oetans in Tanjung Puting. Een van de laatste strongholds op Borneo.

De orang-oetans zijn hier vele jaren geleden geherintroduceerd door de Orangutan Foundation nadat ze als slachtoffer van stroperij en houtkap in gevangenschap waren opgegroeid en gerehabiliteerd. Hier in het regenwoud van Borneo worden ze op drie verschillende platforms nog iedere dag op een vaste tijd gevoerd met bananen (Pondok Harapan, Pondok Tanggui  en Camp Leakey, waar tevens ook het basisstation van de Orangutan Foundation is gevestigd). Een saai dieet dat de dieren stimuleert om hun voedsel vooral uit het regenwoud te halen, en de dieren die het best zijn aangepast zie je dan na een aantal jaren ook niet meer terug. De mango’s en vijgen in het woud zijn uiteraard veel lekkerder…. Er zat een stop op het aantal orang-oetans dat hier kon worden vrijgelaten, maar de laatste jaren worden er weer mondjesmaat nieuwe wezen toegelaten.

Voor de reiziger bieden deze platforms/ voedertijden dan ook een perfecte gelegenheid om semi-wilde orang-oetans van dichtbij te fotograferen. Het is wel belangrijk om te weten dat de maanden juli en augustus vermeden moeten worden i.v.m. het hoogseizoen en de vele bezoekers en boten op het water, waar eigenlijk geen restrictie op is. Ik raad iedereen aan om naar het originele Camp Leakey te gaan dat het meest afgelegen is en waar de orang-oetans nog het meest zijn aangepast aan een leven in de vrije natuur. Er komen weliswaar minder orang-oetans naar het platform dan bij Harapan, waar helaas door de opdringende palmolie-plantages steeds minder voedsel te vinden is in de vrije natuur, maar ze zijn veel beter op zichzelf aangewezen. Platform Harapan, het dichtst bij de stad Kumai, is een geliefd weekend uitstapje voor de Indonesiërs zelf, dus ook zaterdag en zondag kan je hier beter vermijden het hele jaar door.

Ik slaap op een duurzame huisboot/ klotok. Alle elektriciteit op solarpower. Heerlijk wakker worden middenin Tanjung Puting National Park met de geluiden van de jungle i.p.v. de generator, zoals bij de meeste andere boten. Op zoek naar orang-oetans en 5-sterrendiner met vuurvliegjes. Zo jammer dat ik hier maar 2 dagen van mag genieten…..

Mijn volgende stop is Kasongan van waaruit ik Sebangau National Park bezoek. In het hart van Sebangau National Park is echt nog niemand doorgedrongen. Zo remote en wild! Men zegt zelfs dat hier nog de eigenlijk uitgestorven Borneose tijger leeft….Laten we het vooral zo houden! “Du moment” dat er een weg of rivier doordringt, valt het direct ten prooi aan palmoil en goldmining. Niets is er meer over van het Borneo van 30 jaar geleden…..

“Vandaag ben ik depressief en misselijk.” Je ziet het op google maps en je weet dat Borneo 30 jaar geleden voor 80% uit regenwoud bestond. Ik ben letterlijk 8 uur door palmolieplantages gereden, onderweg van Tanjung Puting naar Sebangau National Park, de laatste twee eilanden van het regenwoud in Kalimantan. Niet 1 insect tegen de ramen… Worlds best kept secret, dit is erger dan de Amazone! Hier woonden alleen vrijwel geen mensen die van zich konden laten horen… De lokale mensen van Indonesië kan je het niet kwalijk nemen, alleen onszelf en onze consumptiemaatschappij. Biofuels helpen in dat kader ook niet echt….

Gelukkig mocht ik de dag erna alweer het pristine regenwoud van Sebangau National Park ontdekken. Wij moesten er in Sebangau keihard voor werken (hoge luchtvochtigheid, waden door water en modder), maar als je dan ook wildlife ziet, is dat des te meer waard!! In 1 dag zag ik een gibbon, red langur, makaak, oriental hornbill, broadbill, de pygmy squirl en vele slangen. Er wordt hier ook onderzoek gedaan naar gibbons en orang-oetans en de kans om er 1 te zien is dan ook zeer reëel. Zo veel authentieker dan vanaf een eiland bij de BOS Foundation of een feeding platform in Tanjung Puting.

Je kunt hier alleen maar komen door in een zeer eenvoudige cabine in het regenwoud te overnachten die wordt gerund door de lokale Dayak gemeenschap. Zij zijn de oorspronkelijke bewoners van Kalimantan, voordat de overheid de migratie vanuit de andere eilanden op gang bracht, gedreven door palmoliewinsten. Of je overnacht op onze luxe houseboat en doet alleen de activiteiten met de Dayak gemeenschap. Ik had “het voorrecht” om in die eenvoudige cabine in het regenwoud te overnachten. Onze klanten adviseer ik uiteraard de comfortabele house boat met airconditioning. Houd er rekening mee dat hoge temperaturen bij een hoge luchtvochtigheid het tempo en het comfortniveau een heel stuk omlaag brengen. Om maar niet te spreken van de duizenden muggen, die van mijn bezoek hebben meegeprofiteerd. Dit zijn de enige twee manier om ervoor te zorgen dat dit park behouden blijft…. Hier is ook een onderzoeksstation gevestigd en WWF Indonesia doet hier onderzoek naar de wilde populatie orang-oetans. Hun nesten worden iedere dag geteld en gelokaliseerd, waardoor de kans om in die twee dagen een wilde orang-oetan te zien niet volledig onrealistisch was… Ik had echter geen geluk.

Uiteindelijk bezocht ik dan ook het laatste station van mijn reis. De twee eilanden waar de BOS Foundation ontzettend goed werk doet om de orang-oetans weer voor te bereiden op een leven in de vrije natuur. Met een kleinere boot vaar je op gepaste afstand om de eilanden heen. Hier leven op dit moment 48 orang-oetans en wat is er nu leuker dan gelukkige spelende orang-oetans te zien, die, als ze het goed doen, zelfs weer kunnen worden vrijgelaten! Kijk vooral even naar de twee foto’s onderaan, een kleine jongen, die onder toeziend oog van moeders zijn eerste “stapjes” maakt…. Wat is er schattiger dan dit!

Wilt u net als Annemiek de ongerepte delen van Indonesië ontdekken én natuurlijk orang-oetans gaan zien?
Kijk dan bij deze reis, die volledig gebaseerd is op Annemieks bevindingen tijdens deze reis:  Indonesië: Orangoetans to the max